De Bijbel is het boek van de ontmoeting. Tussen mensen onderling uiteraard. We vinden er talloze teksten over vriendschap en liefde, over toevallige en gearrangeerde ontmoetingen, geslaagde en mislukte ontmoetingen. De Bijbel is echter vooral het boek van de ontmoeting van God en mens. God verbindt zich met de mens, al vanaf het begin. De God van het Jodendom en christendom is een levende God, die meegaat met zijn volk, ondanks alles, ondanks pijn en teleurstellingen. God laat zijn mensen niet los. Ook al verlaten zij Hem, Hij blijft hen zoeken.
In het bekende verhaal in Genesis 3 verbergen de eerste man en vrouw zich na het eten van de vrucht van de verboden boom. Ze voelen zich niet meer vanzelfsprekend op hun gemak bij elkaar en zijn bevreesd voor God. Maar God roept hen: Mens, waar ben je? Niet omdat Hij wil weten waar ze precies zitten; Hij vraagt hen om tevoorschijn te komen en Hem en hun eigen handelen onder ogen te komen.
God en mens
Een van de mooiste ontmoetingsverhalen, Genesis 18,1-20, vertelt over het bezoek van God aan Abraham. Op het heetst van de dag ziet Abraham, zittend bij de ingang van zijn tent, drie onbekende mannen verschijnen. Onmiddellijk rent hij hun tegemoet, biedt hun eerst water aan om hun voeten te wassen en daarna een vorstelijk maal. Pas hierna, als Abraham de reizigers zijn gastvrijheid betoond heeft, blijkt dat Abraham in een van de vermoeide en hongerige voorbijgangers God zelf ontvangen heeft. De vertrouwelijkheid die met die ontmoeting ontstaan is krijgt een vervolg in Genesis 19, het beleefde maar besliste pleidooi van Abraham voor de stad Sodom.
Aan het grote bevrijdingsverhaal in het boek Exodus gaat eveneens een ontmoeting vooraf. In Exodus 3 openbaart de Eeuwige zich aan Mozes en maakt Hij Zijn naam bekend. Mozes krijgt de opdracht zijn volk uit het slavenhuis Egypte te leiden, maar hij sputtert tegen. Is hij hier wel de juiste man voor? Net als in het verhaal van Genesis 18-19 is de Eeuwige geen god die blinde gehoorzaamheid eist en mensen monddood maakt. Er is ruimte voor de mens om te antwoorden en zelfs te protesteren. De Eeuwige houdt in Exodus 3 echter vast aan zijn voornemen; Hij heeft meer vertrouwen in Mozes dan Mozes in zichzelf heeft. De Eeuwige neemt bovendien Mozes’ onzekerheid serieus en wijst diens welbespraakte broer Aaron aan om Mozes als woordvoerder te vergezellen.
Mens en medemens
Zowel in de Tenach als in het Nieuwe Testament, met name de evangeliën, vinden we talloze verhalen waarin mensen elkaar ontmoeten. Dat begint al in Genesis 2. De mens is geen wezen om alleen te blijven: ‘Het is niet goed dat de mens alleen is’ lezen we in Genesis 2,18. De mens heeft een helper nodig, iemand aan zijn zijde, iemand die als zijn ‘tegenover’ is. Daarom, zo vertelt de Bijbel, zijn er twee, man en vrouw, verwant maar onderscheiden, zonder angst voor elkaar. In Genesis 3 wordt de prille harmonie alweer verstoord en raken man en vrouw zich bewust van hun kwetsbaarheid, tegenover elkaar en tegenover God. Voortaan is de ontmoeting van mens tot mens belast. Ze begint vanaf nu met een moment van onzekerheid, hoe kort ook, een moment waarin mensen elkaar aftasten voordat ze elkaar durven vertrouwen en zich openstellen voor de ander. Al zijn er momenten dat dit lijkt te worden doorbroken: denk aan het moment dat Sauls zoon Jonatan kennismaakt met David – ‘de ziel van Jonatan verbond zich met de ziel van David, en hij kreeg hem lief als zijn eigen ziel’ (1 Samuël 18,1).